24 Ocak 2020'deki Elazığ- Malatya depreminde ciddi hasar gören, 2 yıl içinde ayrı ayrı projelerle ana yapısı tamamen onarılan, yan kolonlarla güçlendirilen, önce avlusuna örülen duvar kamuoyundan tepki gelince yıkılan, ardından avlusuna açılır-kapanır şemsiye direkleri dikilen Yeni Cami ile ilgili olarak CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba'nın soru önergesine Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, yanıt verdi. Bakan Ersoy, ilk ihalesinin ardından yapılan ara projelerle yeni işler çıkarılıp harcamalarının sürekli artırıldığı iddialarına konu olan, bu duruma Vali Hulusi Şahin'in de tepki gösterdiği Yeni Cami için harcanan paranın miktarını ise açıklamadı.
24 Ocak 2020'de meydana gelen, 6,8 büyüklüğündeki Elazığ- Malatya depremi Malatya’nın sembol yapılarından biri olan ve halk arasında Yeni Cami olarak bilinen Teze Cami- Hacı Yusuf Taş Camii’ye büyük hasar vermiş, ana kubbenin bir bölümünde çökme, duvarlarında çatlama, minare külahlarında dökülme meydana gelmişti. Depremin ardından tehlike oluşturduğu için ibadete kapatılan 'Yeni Cami' için, depremden aylar sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından ihale düzenlenmiş, ihale ile ilgili Genel Müdürlük ve Malatya Müdürlüğü arasında yaşanan sorunlara rağmen, onarım ve restorasyon çalışmalarına Ekim 2020'de başlanmıştı. Ana kubbe ve hasar gören diğer kubbeler tamamen sökülüp değiştirilirken, doğu ve batı yan duvarlarına da payandalar eklenerek yapı güçlendirilmişti. Caminin iç duvarları da güçlendirilirken, ahşap olan taban da sökülerek temel ortaya çıkarıldı ve temelde güçlendirme yapıldıktan sonra, taban yeniden ahşap olarak inşa edildi. Camini her iki minaresi de yine şerifelerinin üst kısımlarından itibaren yenilendi.
Yeni Camii’nin restorasyonunda dikkat çeken detaylardan birisini caminin ana girişi olan kuzey kapısının merdivenlerinin sağ ve solunda bulunan abdest alma musluklarının kaldırılıp, kanalın ise kapatılması oluşturdu. Yeni Caminin, restorasyonu sırasında avluya alınan ve 'duvar' oluşturduğu için caminin silüetini bozduğu gerekçesiyle tepki gören demire monteli mermerden yapılı duvar şeklindeki abdest lavaboları kaldırılmıştı.
Restorasyonun son aşamasında avluya monte edilen açılır-kapanır dev şemsiyeler ve kazıkları kentin simgesi caminin silüetini tamamen bozmuştu.
-TBMM Başkanlığına verilen soru önergesi ve sorular..
Yeni Camii restorasyonu ile ilgili olarak kamuoyuna yansıyan usulsüzlük iddiaları üzerine CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba tarafından 11 Mayıs 2022 tarihinde TBMM Başkanlığına verilen, bakanın yanıtlaması istenen yazılı soru önergesi gerekçesi ve sorular şöyleydi:
“Halk arasında Teze Cami olarak bilinen Malatya Yeni Cami 24 Ocak 2020'de Elazığ/Malatya depreminde ana kubbenin bir bölümde çökme, duvarlarda çatlama ve diğer bölümlerinde ciddi hasarlar meydana gelmesi sebebiyle ibadete kapatılmıştır. İki yıla yakın süren restorasyon, güçlendirme ve çevre düzenlemesi çalışmalarının ardından, Malatya’nın çok önemli bir değeri olan Yeni Cami ibadete açılmış, ancak yapılan düzenlemeler tüm Malatyalıların tepkilerine sebep olmuştur.
Bina ve zemin güçlendirmesi gerekçesiyle özgün mimari yapısına yeni kolonlar eklenen, kubbesi ve tabanı yeniden inşa edilen, caminin özgün yapısındaki abdest muslukları kaldırılıp bahçenin bir başka bölümüne alınan çalışmada son olarak avlunun çevresini saran, demir ve mermerden oluşan anlamsız duvar ortaya çıkmıştır.
Restorasyon projesinde yer almayan ancak daha sonra hangi kuruma danışılarak yapıldığı belli olmayan çalışmalar nedeniyle cami adeta ucube bir yapıyla çevrelenmiş, cezaevi duvarları gibi hapsedilmiştir.
Bu çerçeveden hareketle
1. Malatya Yeni Cami restorasyon, güçlendirme ve çevre düzenlemesi işi hangi kurum/kurumların kontrolünde yapılmaktadır?
2. Malatya Valiliği, Malatya Büyükşehir Belediyesi ve Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nün cami görünümünü engelleyen, ucube duvar şeklindeki yapıdan haberleri var mıdır? Var ise tüm Malatyalıların tepkisini çeken bu yapıya neden engel olunmamıştır?
3. İş başındaki proje ile iş sonundaki proje arasında fark var mıdır? Var ise bu fark hangi nedenle ortaya çıkmıştır?
4. Yapılan proje değişikliğinin yarattığı artı maliyet ne kadardır? Sürekli proje değişikliği yapılarak ilgili firmanın daha fazla para kazanmasının amaçlandığı iddiaları doğru mudur?
5. Yeni Cami restorasyon, güçlendirme ve çevre düzenlemesi işi ile ilgili ortaya çıkan kabul edilemeyen yeni eklentilerin kaldırılması, cami dışının görünümü engelleyen yapıların eski haline getirilmesi için çalışma yapılması planlanmakta midir?”
-Bakan 7 ay sonra, o da 'eksik' yanıt verdi..
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından Yeni Camii Restorasyonu ile ilgili iddialar hakkında sorulan soru önergesine 7 ay sonra, 6 Aralık 2022 tarihinde yanıt verildi.
Bakanın yanıtları şöyle:
“Malatya-Battalgazi Yeni Hacı Yusuf Taş Camisi, Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup restorasyon, güçlendirme ve çevre düzenleme işi, Malatya Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.
Yeni Hacı Yusuf Tas Camisi'nde yapılan tüm onarım ve güçlendirme uygulamaları Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Kurulunun 27.02.2020-5913 ve 21.10.2021-7101 tarihli ve sayılı kararları ile onayladığı projeler doğrultusunda yapılmıştır.
Yaklaşık maliyet hazırlanması aşamasında öngörülemeyen ve onarım sırasında ortaya çıkan, ana işten ayrılamayan imalatlar için proje revizesi yapılmış ve bu proje Sivas Kültür Varlıklarımı Koruma Kurulunda onaylatılarak uygulamaya başlanmıştır.
Proje değişikliği yapılarak yüklenici firmaya fazla para kazandırılması söz konusu değildir.
Cami'nin çevre düzenleme imalatları devam etmektedir.”
Bakan Ersoy’un 2 yılda bitirilemeyen restorasyonla ilgili olarak gerçekleştirilen maliyeti açıklayamaması dikkat çekerken, sonrasında avlusuna konan açılır-kapanır dev şemsiyeleri Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Kurulunun hangi gerekçeyle izin verdiği merak konusu oldu.
